Mimo znaczących postępów w zakresie farmakoterapii dotyczących skutecznej blokady neurohormonalnej u chorych z niewydolnością serca, ciągle zwiększa się liczba chorych z nasilonymi objawami, a chorobowość związana z niewydolnością serca i wskaźniki śmiertelności są nadal wysokie. Obecnie najskuteczniejszą metodą leczenia przewlekłej niewydolności serca jest przeszczepienie serca. Jednak ze względu na ograniczoną dostępność narządów do przeszczepu oraz pilne wskazania do wspomagania krążenia u pacjentów z ciężką dekompensacją, urządzenia wspomagające pracę serca, zdolne do całkowitego zastąpienia jego pracy i wspomagania krążenia, odgrywają coraz większą rolę w leczeniu chorych z niewydolnością serca w Polsce i na świecie.
Celem mechanicznego wspomagania krążenia jest zastąpienie pracy mięśnia serca i zapewnienie prawidłowej perfuzji pozostałych narządów do czasu powrotu prawidłowej funkcji serca jako pompy. Takie wspomaganie układu krążenia można prowadzić zatem do momentu regeneracji serca, przeprowadzenia przeszczepu serca, a w wybranych przypadkach również permanentnie. Stosowanie mechanicznego wspomagania serca poprzedzające przeszczep pozwala na dobre przygotowanie biorcy do przeszczepu - zwiększając skuteczność leczenia a stosowane alternatywnie do przeszczepu serca pozwoli na bardziej optymalną strategię doboru biorcy deficytowych narządów do przeszczepu. Postęp w skuteczności, niezawodności i bezpieczeństwie prowadzenia wspomagania serca wszczepialnymi pompami wirowymi sprawił iż, mechaniczne wspomaganie serca stanowi jedną z najbardziej nowoczesnych metod leczenia niewydolności serca. Protezy serca, wykorzystując innowacyjne konstrukcje i technologie inżynierii materiałowej zwiększają komfort i bezpieczeństwo leczenia, rozszerzając zakres ich stosowania i wydłużając czas bezpiecznego prowadzenia wspomagania. Wykorzystywane są nie tylko jako pomost do transplantacji serca, ale również do regeneracji serca a także jako leczenie alternatywne do przeszczepu serca. To najbardziej perspektywiczna ścieżka rozwoju tej technologii, dająca nadzieję leczenia chorych zdyskwalifikowanych od transplantacji serca oraz tych dla których zabrakło narządów dawcy.
Potencjał Pracowni Sztucznego Serca i jej doświadczenie w pracach nad mechanicznymi protezami serca, zaowocowało opracowaniem i wdrożeniem klinicznym pozaustrojowego Pneumatycznego Systemu Wspomagania Serca (POLCAS), w postaci sztucznej komory wspomagania serca (POLVAD) oraz sterownika tej komory (POLPDU), wyposażonego w samodzielny, niezależny od źródeł zewnętrznych system zasilania. System POLCAS stosowany jest w szpitalach od 1996 roku, jako zaawansowana metoda leczenia krytycznej przewlekłej niewydolności serca u dorosłych. Wykorzystywano go dotychczas w 5 ośrodkach kardiochirurgicznych w Polsce (Instytut Kardiologii w Warszawie, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu, Uniwersytet Medyczny w Gdańsku, szpital Uniwersytecki w Bydgoszczy oraz w jednym ośrodku w Argentynie (Instytut FAVALORO, Buenos Aires). Jest pomostem do transplantacji serca oraz wsparciem jego funkcji w czasie leczenia, prowadząc często do całkowitej regeneracji chorego narządu.
Polskie protezy serca są drugimi i jedynymi oprócz niemieckiego systemu Berlin Heart europejskimi systemami wspomagania serca stosowanymi klinicznie. W okresie czasu od 1999r do lutego 2012r w Polsce przeprowadzono ponad 250 klinicznych aplikacji systemu wspomagania serca POLCAS u pacjentów z niewydolnością serca (III i IV klasa NYHA) w przebiegu kadriomiopatii rozstrzeniowej o etiologii pozawałowej lub pozapalnej. W 80% przypadków mechaniczne wspomaganie serca prowadzone było jako pomost do transplantacji, w 19.9% jako pomost do regeneracji serca a w pozostałych 0.1% przypadków ze wskazań do retransplantacji. We wspomnianych przypadkach wspomagania jedno lub dwukomorowego zostało zastosowanych łącznie 590 pomp krwi POLVAD-MEV. Liczba zastosowań systemu POLCAS wzrosła szczególnie w latach 2007 – 2012 podczas realizacji rządowego programu pn. „Polskie Sztuczne Serce”.
Liczba aplikacji mechanicznego wspomagania serca systemem POLCAS w latach 2005 -2012
By móc skutecznie leczyć pacjentów z krytyczną niewydolnością serca w pełnym obszarze potrzeb klinicznych, niezbędna jest paleta wszystkich typów protez – od krótkoterminowej pozaustrojowej do całkowicie wszczepialnej permanentnej. Opracowanie i wdrożenie do stosowania klinicznego takiej „rodziny” polskich protez serca, zróżnicowanych pod względem zaawansowania technicznego i technologicznego, czasokresu wspomagania oraz stopnia implantacji, z efektem finalnym w postaci całkowicie implantowanej permanentnej protezy serca (sztucznego serca) realizowane było w ramach wieloletniego programu rządowego Polskie Sztuczne Serce 2007 – 2012 a kontynuowane jest dzisiaj w kolejnych projektach badawczych i wdrożeniowych. W programie tym uczestniczyło kilkadziesiąt, głównie krajowych ośrodków naukowo-badawczych oraz kilka polskich ośrodków klinicznych.
Koordynatorem programu oraz jednym z jego współwykonawców była Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii. Więcej o programi Polskie Sztuczne Serce na www.pwpss.pl
Prace nad systemem wspomagania serca dla dzieci są odpowiedzią na coraz większe zapotrzebowanie na tę metodę leczenia w tak młodej grupie pacjentów. Podjęte zostały w oparciu o bardzo dobre wyniki klinicznego stosowania komory wspomagania serca u dorosłych i w oparciu o unikatowy potencjał i doświadczenie Pracowni Sztucznego Serca, związane z tworzeniem i wdrażaniem klinicznym mechanicznych protez serca.
Autorski projekt budowy pozaustrojowego systemu wspomagania serca dla dzieci jest priorytetowym zadaniem, początkowo finansowanym przez 4 lata z środków własnych Fundacji oraz pochodzących ze zbiórki publicznej organizowanej w ramach wielu akcji o charakterze ogólnopolskim, a od roku 2012 w ramach projektu badań stosowanych pt.: ”Pozaustrojowy pulsacyjny system wspomagania serca dla dzieci ReligaHeart PED” finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w Warszawie.
Celem projektu jest opracowanie i przebadanie systemu mechanicznego wspomagania serca dla dzieci ReligaHeart PED składającego się z: pulsacyjnych protez serca o różnych rozmiarach oraz hybrydowego sterownika pulsacyjnych protez serca dla dorosłych, zaadaptowanego do sterowania pediatrycznych komór wspomagania serca.
Akcje: PoznajGwiazde.pl
Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii
im. prof. Zbigniewa Religi
ul. Wolności 345a,
41-800 Zabrze